رئیس کمیسیون هوش مصنوعی سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران گفت: اکنون زیرساختهای پردازشی در کشور کم داریم اما آن چیزی که مهمتر از زیرساخت پردازشی است و حتی در صورت تامین زیرساخت پردازشی عملا مانع رشدمان میشود، بحث حکمرانی داده است. ما در زمینه دسترسی به دادهها به شدت ضعف داریم.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تکانه، فرزانه صدقی: انقلاب صنعتی چهارم اوایل قرن بیستویکم با بهره گیری از فناوریهای پیشرفتهای مانند هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیا (IoT) و دادههای کلان (Big Data) آغاز شده است. پایه و اساس این انقلاب، هوش مصنوعی است؛ امروزه با توانمندی هوشمصنوعی در زمینه تحلیل داده، یادگیری ماشینی و اتوماسیون، تغییر و تحولات زیادی در مشاغل ایجاد شده و میزان بهرهوری صنایع نیز افزایش پیدا کرده است. اهمیت این امر باعث شده تا اکنون بسیاری از کشورهای پیشرو و در حال توسعه در جهت بهرهگیری از این فناوری گام بردارند. ایران نیز از این امر مستثنی نیست و باید در این مسیر گامهای اساسی بردارد.
واکاویی بیشتر این مساله و ضرورت بهرهگیری از این فناوری به کمک بخش خصوصی و دولتی باعث شد گفتوگویی با مهران ضیابری، مدیرعامل شرکت دانشبنیان پردازش هوشمند ترگمان و رئیس کمیسیون هوش مصنوعی سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران انجام دهیم که در ادامه آن را میخوانید.
مشروح گفتوگو به شرح زیر است:
تکانه: امروزه با ظهور و پیشرفت هوشمصنوعی بسیاری از مشاغل تحت تاثیر این فناوری قرار گرفتهاند. پیشبینی میشود به زودی بسیاری از مشاغل در ایران نیز از میان بروند و مشاغل جدیدی جایگزین آن شوند، آیا باید از این تغییر و تحولات بترسیم یا در جهت جریان این تغییر و تحولات گام برداریم؟
ضیابری: طبیعی است که هر فناوری هنگام ظهورش یک سری نقاط مثبت و یک سری اثرات منفی به همراه دارد. ناگزیر از ایجاد این تغییر و تحولات هستیم. زمانی هم که انقلاب صنعتی شد، گارچیها تقریبا بیکار شدند اما مسلما از گرسنگی نمردند و خودشان را ارتقا دادند و خودرو سوار شدند. طبیعی است که هوش مصنوعی نیز در برخی از زمینهها قاتل یک سری شغلها خواهد شد؛ مخصوصا مشاغلی که کار تکراری انجام میدهند یا ارزش افزوده مبتنی بر هوش و ذکاوت انسانی ندارند چراکه دقت و سرعت ماشین بسیار بیشتر از انسان است. همچنین میتواند ارزانتر کارهای تکراری را انجام دهد از اینرو کسانی که نخواهند خودشان را ارتقا دهند و به همان سبک گذشته امرار و معاش کنند، احتمالا با چالشهای جدی مواجه خواهند شد اما کسانی که ارتقا پیدا کنند، هوش مصنوعی همان قدر که شغل از بین میبرد، شاید چند برابر نیز شغل ایجاد کند؛ شغلهایی که تا دیروز وجود خارجی نداشتند. این امر بستگی به این دارد که افراد چقدر بخواهند خودشان را ارتقا دهند.
تکانه: با این حساب آینده دنیا در گروی هوش مصنوعی است اما در شرایطی که اکنون سازمان ملی هوش مصنوعی ایران تعطیل شده و بودجه هوش مصنوعی نیز کاهش یافته است، جایگاه کنونی و آینده ایران در زمینه هوش مصنوعی را چگونه ارزیابی میکنید؟
ضیابری: متاسفانه شرایط کشور در این زمینه رو به افول است. طبق آمارهای جهانی، ایران در رده 70 دنیا قرار دارد. طبق جدیدترین آمارها ایران در رتبه 90 قرار گرفته است. چنین رتبه و جایگاهی با برنامه و فرمایش مقام معظم رهبری که فرمودهاند ایران باید جزو ده کشور برتر در زمینه هوش مصنوعی باشد، بسیار فاصله دارد. متاسفانه کشورهای دیگر با سرعت زیادی در حال پیشی گرفتن از ایران در زمینه هوش مصنوعی هستند. باید این عقب ماندگی را هرچه زودتر جبران کنیم.
تکانه: عملکرد دولت طی چند سال اخیر برای رسیدن به این برنامه را چطور ارزیابی میکنید؟ آیا تنها این وظیفه برعهده دولت است یا اینکه بخش خصوصی نیز در این زمینه ورود پیدا کرده است؟
ضیابری: بخش خصوصی هیچ وقت منتظر دولت و حاکمیت نیست و کار خودش را در این زمینه انجام میدهد. دولت و حاکمیت نیز میتوانند تسهیلگر یا سنگ انداز باشند اما متاسفانه طی یکی دو سال اخیر شاهد رکود این مساله در حاکمیت بودهایم؛ بیشتر اقداماتی که دولت و حاکمیت طی دو سال اخیر انجام داده نمایشی( تا واقعی) است اما در مقابل بخش خصوصی در هر شرایطی کار خودش را انجام میدهد.
تکانه: در حال حاضر حضور و فعالیت شرکتهای دانشبنیان در زمینه هوشمصنوعی را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا در این زمینه از ظرفیت خوبی برخوردار هستیم؟
ضیابری: هوش مصنوعی ترند دنیا است به همین دلیل بسیاری از شرکتها (چه دانشبنیان و چه غیر دانشبنیان) وارد این عرصه شدهاند اما طبق آمارهایی که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری اعلام کرده است، طی یکی دو سال اخیر تعداد شرکتهایی که تقاضای دانشبنیان شدن در حوزه هوش مصنوعی را دارند رو به کاهش است. دلیل اصلی آن نیز رکودی است که از سمت حاکمیت و دولت وجود دارد.
تکانه: شرکت شما از جمله شرکتهای دانشبنیانی است که در زمینه هوشمصنوعی نیز فعالیت دارد؟ این شرکت از چه سالی فعالیتش را آغاز کرده است و چه ضرورتی باعث شده تا این مجموعه به سمت بهرهگیری از هوشمصنوعی حرکت کند؟
ضیابری: شرکت ترگمان از سال 1390 فعالیتش را آغاز کرده است. در ابتدا به طور تخصصی در حوزه پردازش زبان طبیعی و ترجمه ماشینی فعال بودیم. با توجه به نیازی که در کشور به بحث مهندسی هوش مصنوعی وجود داشت و تجربهای که بیش از 15 سال در حوزه هوش مصنوعی، زیرساختهای پردازشی و زیرساختهای مهندسی هوشمصنوعی در ترگمان داشتیم، حدود سه سالی است که روی سکوهای مهندسی یا سکوهای پردازشی هوش مصنوعی نیز تمرکز کردهایم. در حال حاضر یک بخش از محصولاتمان مربوط به سرویس مشتریان عمومی در بخش ترجمه ماشینی و پردازش زبان طبیعی و بخش دیگر هم مربوط به زیرساختهای مهندس و زیرساختهای پردازشی( برای شرکتها و سازمانهایی که میخواهند در این حوزه فعال باشند) است.
تکانه: در حال حاضر شرکتهای دانشبنیانی مانند شرکت شما در زمینه هوشمصنوعی با چالشهایی مواجه هستند؟
ضیابری: اگر این سوال را از اکثر شرکتها بپرسید، جواب میدهند که با مشکل زیرساخت مواجهاند. زیرساخت را معمولا به زیرساختهای پردازشی ترجمه میکنند. اکنون زیرساختهای پردازشی در کشور کم داریم اما آن چیزی که مهمتر از زیرساخت پردازشی است و در کشور نداریم و حتی در صورت تامین زیرساخت پردازشی عملا مانع رشد میشود، بحث حکمرانی داده است. ما در زمینه دسترسی به دادهها به شدت ضعف داریم.
تکانه: دولت و حاکمیت برای رفع این چالشها باید چه تمهیداتی بیندیشد؟
ضیابری: یک سری راهکارهای تنظیمگری، یک سری راهکارها نیز از جنس فنی است. از یک سمت مجلس طرح مدام را تصویب کرد. مدیریت داده و اطلاعات ملی که میتوانست این معضل را سامان دهد اما در مرحله اجرا به خاطر تعارضاتی که وجود دارد مخصوصا تعارضات امنیتی ،عملا به سرانجام نرسید. ما اکنون از سمت کمیسیون هوشمصنوعی سازمان نصر در حال رایزنی برای رفع این معضلات هستیم.