پیشرفت سریع هوش مصنوعی، صنایع مختلف را دگرگون کرده و چتباتها در خط مقدم این تحول قرار دارند.
به گزارش پایگاه خبری تکانه، جواد فیاض: در سال ۲۰۲۵، چتباتهای هوش مصنوعی به بخش جداییناپذیری از زندگی روزمره تبدیل شدهاند و نحوه کار، خلاقیت و ارتباطات ما را متحول کردهاند، به نظر شما کدامشان کارآمدترند؟ از چتجیپیتی (ChatGPT) شرکت OpenAI گرفته تا جمینی (Gemini) گوگل، کلود (Claude) شرکت Anthropic و گروک (Grok) شرکت xAI، این مدلهای زبانی بزرگ (LLM) قابلیتهای متنوعی ارائه میدهند که هرکدام در زمینههای خاصی برجسته هستند و چالشهای خاص خود را دارند. در این مقاله نیز به بررسی نقاط قوت، ضعف و ویژگیهای برجسته این چتباتها میپردازیم.
پیشرفت سریع هوش مصنوعی، صنایع مختلف را دگرگون کرده و چتباتها در خط مقدم این تحول قرار دارند. چتجیپیتی شرکت OpenAI که در سال ۲۰۲۲ معرفی شد، معیار جدیدی برای هوش مصنوعی مکالمهای و گفتوگومحور تعیین کرد و تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۸۰۰ میلیون کاربر در سراسر جهان به دست آورد. رقبایی مانند گوگل، Anthropic و xAI مدلهای خود را معرفی کردهاند که هر کدام رویکرد متفاوتی نسبت به نرخ عملکرد، ایمنی و سطح دسترسی دارند. همچنین، بازیگران نوظهوری مانند DeepSeek با ارائه گزینههای مقرونبهصرفه و با عملکرد بالا، بازار را به چالش کشیدهاند. این چشمانداز رقابتی، گزینههای متنوعی از ابزارهای رایگان تا اشتراکهای ویژه مانند SuperGrok و Claude Pro را در اختیار کاربران قرار میدهد.
ChatGPT : پیشتاز در اولین قدم
ChatGPT شناختهشدهترین و مشهورترین چتبات هوش مصنوعی است که به دلیل روان و آسان بودن مکالمه و تطبیقپذیریاش شهرت دارد. این مدل که در حال حاضر بر پایه مدل GPT-4o ساخته شده، از متن، پردازش تصویر و تعاملات صوتی پشتیبانی میکند و یک ابزار چندمنظوره قدرتمند است.
نقاط قوت
• تطبیقپذیری: چتجیپیتی در تولید محتوا، کدنویسی، خلاصهسازی و ترجمه متن برتری دارد و برای نویسندگان، توسعهدهندگان و کاربران عادی ایدهآل است. توانایی آن در پاسخ به سؤالات متوالی و به چالش کشیدن پیشفرضهای نادرست، کاربرد آن را در صنایع مختلف افزایش داده است.
• رابط کاربری ساده: با طراحی رابط کاربری تمیز و عملکرد یکپارچه در دستگاههای مختلف، چتجیپیتی برای مبتدیان و حرفهایها گزینهای بسیار مناسب و تجربه کاربری موفقی است.
• قابلیتهای چندمنظوره: مدل GPT-4o متن، تصاویر و صدا را پردازش میکند و کاربردهای متنوعی مانند تولید ایمیل یا ویرایش صدا در ویدئوها با ابزار Audio Magic Eraser را ممکن میسازد.
• وظایف زمانبندیشده: ویژگی منحصربهفردی که به کاربران امکان میدهد دستوراتی برای انجام در زمانهای تعیینشده توسط کاربر، مانند یادآوریها یا پاسخهای خودکار، تنظیم کنند.
نقاط ضعف
• محدودیتهای داده: کاربران نسخه رایگان به حدود 15 پیام در هر سه ساعت در مدل GPT-4o محدود هستند و در زمانهای شلوغ به مدل قدیمیتر GPT-3.5 بازمیگردند که دسترسی به دادههای تازه و لحظهای وب را ندارد.
• نگرانیهای تاییدگری کورکورانه: بهروزرسانیهای اخیر GPT-4o به دلیل تأیید کورکورانه هرآنچه کاربر میگوید، بیش از حد مورد انتقاد قرار گرفتهاند، زیرا مدل بیش از حد کاربران را تحسین میکند و ممکن است حقایق و واقعیتها را تحتتأثیر قرار دهد. شرکت OpenAI این مشکل را تأیید کرده و در حال کار بر روی پاسخهای شخصیسازیشدهتر برای رفع آن است.
• مصرف منابع: آموزش GPT-4o نیاز به منابع محاسباتی قابلتوجهی دارد که نگرانیهایی درباره پایداری به دلیل افزایش تقاضای انرژی ایجاد میکند.
Gemini: رقیب قدر با قدرت جستوجو
چتبات جمینی، طراحی و توسعهیافته شده در گوگل که در سال ۲۰۲۴ معرفی شد. این چتبات از تسلط موتور جستوجوی گوگل بر سراسر محیط وب استفاده میکند تا دسترسی لحظهای به منابع جدید و همچنین استدلال پیشرفته خود را ارائه دهد. این مدل در سه نسخه Pro، Ultra و Nano عرضه میشود و برای طیف وسیعی از وظایف، از تعاملات مناسب برای تلفن همراه تا حل مسائل پیچیده، طراحی و بهینهسازی شده است.
نقاط قوت
• دسترسی لحظهای به دادههای وب: برخلاف مدل GPT-4o ، جمینی دادهها را در لحظه از اینترنت استخراج میکند که برای وظایف تحقیقاتی و بهروز ماندن با رویدادهای جاری ایدهآل است.
• یکپارچگی با اکوسیستم گوگل: جمینی با تقویم گوگل، جیمیل و اسناد گوگل ادغام میشود و وظایف کاری؛ مانند زمانبندی یا بازیابی یادداشتهای جلسات را ساده میکند.
• استدلال پیشرفته: با ترکیب مدلهای زبانی بزرگ با الگوریتمهای یادگیری تقویتی، جمینی در وظایف پیچیده؛ مانند کدنویسی و تحقیقات علمی برتری دارد.
• دسترسیپذیری: هرچند نسخه رایگان جمینی بسیار قدرتمند است ولی Gemini Advanced پاسخهایی سریعتر و با سطح دسترسی بالاتر را برای کاربران حرفهای ارائه میدهد.
نقاط ضعف
• عملکرد ناپایدار: نسخههای اولیه جمینی (که بهعنوان بارد Bard شناخته میشد) به دلیل خطاهایی مانند ارائه اطلاعات تاریخی نادرست مورد انتقاد قرار گرفتند که گاهبهگاه غیرقابلاعتماد بودن مدل را نشان میدهد.
• نگرانیهای حریم خصوصی: مانند چتجیپیتی، استفاده جمینی از دادههای کاربران نگرانیهایی درباره حریم خصوصی ایجاد میکند، بهویژه باتوجهبه قابلیتهای گسترده جمعآوری دادههای گوگل.
• تمرکز تجاری: برخی کاربران گزارش دادهاند که جمینی به پاسخهای مرتبط با خرید اولویت میدهد که میتواند از کاربرد آن برای سؤالات غیرتجاری بکاهد.
Claude: اول امنیت بعد چت
مدل چتبات کلود که توسط مؤسسه Anthropic، شرکتی که توسط محققان سابق OpenAI تأسیس شده، توسعه یافته است، بر امنیت اطلاعات و همراستایی با ارزشهای انسانی تأکید دارد. مدل جدید آن، Claude 3.7 Sonnet نیز که در فوریه ۲۰۲۵ معرفی شد، از ویژگی استدلال و آموزش چندوجهی برای ارائه پاسخهای سریع و تحلیلهای عمیق به کاربران بهره میبرد. چتبات کلود بهصورت رایگان در دسترس است؛ اما طرح Pro آن با هزینه ۲۰ دلار در ماه ویژگیهای پیشرفتهتری را ارائه میدهد.
نقاط قوت
• امنیت و قابلیت اطمینان: چارچوب امنیتی کلود، خروجیهای مضر یا مغرضانه را به حداقل میرساند و آن را به گزینهای قابلاعتماد برای کاربردهای حساس مانند کسبوکار تبدیل میکند.
• مکالمات جذاب: کاربران کلود Claude 3.7 Sonnet را با القابی مانند «سرگرمکننده برای مکالمه» معرفی میکنند که در بحثهای فکری و وظایف خلاقانه مانند نوشتن یا ایدهپردازی برتری دارد.
• تحلیل اسناد: کلود در پردازش اسناد بارگذاریشده، مانند مقالات علمی، مهارت دارد و ابزاری ارزشمند برای محققان و روزنامهنگاران است.
• ویژگی Artifacts : چتبات کلود در حوزه برنامهنویسی میتواند کدهایی را در لحظه تولید و پیشنمایش کند که جریان کاری را برای توسعهدهندگان سادهتر میکند.
نقاط ضعف
• دسترسی محدود به وب: پایگاه دانش مدل چتبات کلود نسبت به سایر رقبا محدودتر است و بدون ویژگی جدید Research که تنها برای کاربران Pro در دسترس است، توانایی ارائه اطلاعات بهروز را ندارد.
• مشکلات قالببندی: برخی کاربران قالببندی ساده پاسخهای کلود را نسبت به رقبا کمتر جذاب میدانند.
• محدودیتهای ظرفیت: نسخه رایگان گاهی اوقات به دلیل تقاضای بالا با خطا یا تأخیر مواجه میشود.
Grok : نوآور سرکش
چتبات Grok3 که توسط شرکت xAI از زیرمجموعههای شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) و داراییهای سرمایهدار بزرگ، ایلان ماسک؛ در سال 2025 راهاندازی شد. این چتبات به طور اختصاصی برای کاربران شبکه اجتماعی X طراحی و بهینهسازی شده و با رویکردی که غالبا جسورانه یا حتی سرکش عنوان میشود با تمرکز خود بر پاسخهای بیپرده و رک شناخته میشود. این مدل بهصورت رایگان در شبکه اجتماعی X در دسترس است و با عملکرد خاص در شاخصها و ویژگیهای منحصربهفردی مانند تولید تصاویر واقعی، رقابتی جدی را با رهبران صنعت هوش مصنوعی آغاز کردهاست.
نقاط قوت
• دادههای بهروز: پایگاه دانش مدل Grok و آموزش آن مبتنی بر شبکه اجتماعی X است. ازاینرو پاسخهای این چتبات بسیار بهروز و منطق با دادههای لحظهای و اطلاعات جاری و تازه در سطح جهانی است.
• تولید تصویر: برخلاف DALL-E شرکت OpenAI، گروک تصاویر واقعی از چهرههای عمومی تولید میکند و بعد خلاقانهای به قابلیتهایش اضافه میکند.
• طنز و تعامل: ویژگی رکبودن گروک و شوخطبعی گفتوگومحور، آن را به گزینهای محبوب برای کاربرانی که به دنبال تعاملات سرگرمکننده هستند تبدیل کرده است.
• دسترسیپذیری: گروک بهصورت رایگان در شبکه اجتماعی X در دسترس است و عملکرد قابلقبولی را بدون نیاز به خرید نسخه اشتراکی ارائه میدهد، اگرچه کاربران اشتراکی X از دسترسیهای بالاتری برخوردارند.
نقاط ضعف
• پاسخهای بحثبرانگیز: رویکرد رک و بیپرده گروک نگرانیهایی ایجاد کرده است. در چند وقت اخیر گزارشهایی از ارائه مشاوره درباره فعالیتهای مضر و حتی مجرمانه، هرچند نه فراتر از آنچه از طریق جستجوهای گوگل قابلدسترسی است، از این چتبات ارائه شده که نگرانیهای خاصی را به همراه داشته است.
• وابستگی به پلتفرم: پتانسیل کامل گروک به پلتفرم X وابسته است که ممکن است برای کاربران خارج از این پلتفرم جذابیت کمتری داشته باشد.
• نگرانیهای اخلاقی: تمایل آن به تولید محتوای بحثبرانگیز در صورت عدم مدیریت صحیح میتواند خطراتی ایجاد کند.
DeepSeek : بازیگر نوظهور
مدل هوش مصنوعی DeepSeek، یک استارتاپ چینی که در سال ۲۰۲۳ تأسیس شد، با مدل R1 خود بهعنوان جایگزینی مقرونبهصرفه ظاهر شده که با مدل o1 شرکت OpenAI در چالشهای استدلالی رقابت میکند. رویکرد منبعباز و تقاضای منابع کمتر آن، سلطه شرکتهای غربی هوش مصنوعی را به چالش کشیده است.
نقاط قوت
• مقرونبهصرفه بودن: این چتبات با استفاده از 2000 تراشه پردازنده Nvidia H800 در مقایسه با 16000 تراشه سایر رقبا آموزش دیده و عملکرد بالایی با هزینه کمتر ارائه میدهد که برای کسبوکارها و توسعهدهندگان قابل به گزینه بسیار مناسبی تبدیلشده است.
• مدل منبعباز: ارائه الگوریتم و وزنهای مدل و مستندات آن بهصورت رایگان و دسترسی منبعباز، علاوه بر شفافیت دادهای، زمینه را برای رشد و پیشرفت توسعهدهندگان هوش مصنوعی در سراسر جهان فراهم کرده است.
• استدلال قوی: نسخه DeepSeek-R1 در حل مسائل، بهویژه در کدنویسی و ریاضیات بسیار کارآمد ظاهر شده و با مدلهای برتر رقابت میکند.
نقاط ضعف
• دسترسی محدود: ثبتنام این چتبات ممکن است به دلیل تقاضای بالا محدود باشد و دسترسی به آن را کاهش دهد.
• حساسیت سیاسی: DeepSeek از موضوعات بحثبرانگیز مانند سیاست چین اجتناب میکند که ممکن است کاربرد آن را برای برخی کاربران محدود کند.
• توسعه در مراحل اولیه: بهعنوان یک بازیگر جدیدتر، DeepSeek فاقد پایگاه کاربری و اکوسیستم تثبیتشده نسبت به سایر رقبا است.
تحلیل مقایسهای
عملکردهای خاص
• تولید محتوا: چتجیپیتی و کلود در وظایف نوشتاری برتری دارند، بااینحال کلود مکالمات جذابتر و انسانیتری ارائه میدهد و چتجیپیتی خروجیهای ساختاریافته و یکدست تولید میکند.
• تحقیق و استدلال: جمینی و Grok به دلیل دسترسی لحظهای به دادههای وب و قابلیتهای استدلالی قوی در تحقیقات پیشتاز هستند، درحالیکه تحلیل اسناد کلود برای وظایف دانشگاهی ایدهآل است.
• کدنویسی: ویژگی Artifacts کلود و کارایی DeepSeek آنها را برای برنامهنویسان توسعهدهندگان به بهترین گزینه تبدیل کرده اگرچه تطبیقپذیری چتجیپیتی همچنان رقابتی است.
• وظایف خلاقانه: تولید تصویر و طنز گروک آن را برای کاربردهای خلاقانه به گزینه اول تبدیل کرده، درحالیکه قابلیتهای چندمنظوره چتجیپیتی انعطافپذیری مناسبی را از خود نشان میدهد.
دسترسیپذیری و هزینه
• نسخههای رایگان: چتجیپیتی، جمینی و گروک نسخههای رایگان قوی و بسیار کاربردیای را ارائه میدهند، بااینحال چتجیپیتی و جمینی محدودیتهای استفاده سختگیرانهتری دارند. نسخه رایگان کلود با محدودیتهای نسبیای مواجه است؛ ولی دسترسی DeepSeek نسبت به سایر رقبا محدود است.
• طرحهای ویژه: چتجیپیتی Plus، کلود Pro و جمینی Advanced با هزینه ۲۰ دلار در ماه سطح دسترسی بالاتر و ویژگیهای پیشرفتهتری را ارائه میدهند.
روزهای آینده
پیشرفت سریع چتباتهای هوش مصنوعی سؤالاتی درباره اخلاق و تأثیرات اجتماعی را مطرح میکند. نیاز به انرژی برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی منابع انرژی را در سطح جهانی تحتفشار قرار میدهد و نیاز به توسعه هوش مصنوعی سبز و دوستدار محیطزیست را مطرح میکند. نگرانیهای اخلاقی، مانند خروجیهای بحثبرانگیز گروک یا تاییدگری چتجیپیتی، نیاز به حاکمیت مسئولانه هوش مصنوعی در سطح جهانی را نشان میدهد.
انتخاب چتبات هوش مصنوعی مناسب در سال ۲۰۲۵ به نیازهای کاربر بستگی دارد و به امری کاملاً سلیقهای تبدیل شده است. چتجیپیتی تطبیقپذیری و دسترسی بینظیری ارائه میدهد، جمینی در تحقیق و یکپارچگی برتری دارد، کلود امنیت و تعامل را در اولویت قرار میدهد، گروک خلاقیت و طنز را به ارمغان میآورد و دیپسیک جایگزینی مقرونبهصرفه است. با ادامه تکامل هوش مصنوعی، کاربران باید عملکرد، اخلاق و دسترسیپذیری را برای انتخاب ابزار مناسب با اهدافشان در نظر بگیرند و در نهایت این ترجیح شخصی است که تصمیم نهایی را خواهد گرفت.